رفع فیلتر یوتیوب و تلگرام؛ حقیقت یا دروغ همیشگی؟
رفع فیلتر یوتیوب و تلگرام؛ حقیقت یا دروغ همیشگی؟ – در سال‌های گذشته، بارها صحبت از رفع فیلتر تلگرام و یوتیوب مطرح شده، اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاده است. این بار نیز سخنگوی دولت اعلام کرده که موضوع رفع فیلترینگ این پلتفرم‌ها در شورای عالی فضای مجازی در حال بررسی است. اما آیا این یک وعده واقعی است یا صرفاً تکرار همان حرف‌های همیشگی؟
یوتیوب و تلگرام از سال‌ها پیش به دلایل امنیتی، سیاسی و فرهنگی مسدود شده‌اند. برخلاف اینستاگرام و واتساپ که تا سال ۱۴۰۱ آزاد بودند، این دو پلتفرم هرگز رفع فیلتر نشدند. دلیل اصلی این موضوع، عدم پذیرش شروط سختگیرانه دولت ایران از سوی شرکت‌های مالک این پلتفرم‌هاست.
اما آیا این بار شرایط فرق دارد؟ آیا امکان دارد یوتیوب و تلگرام بدون محدودیت به دست کاربران ایرانی برسند؟ یا اینکه پشت این وعده‌ها، سیاستی برای کنترل بیشتر فضای مجازی نهفته است؟ با یوتیوبولوژی همراه باشید…
آنچه در این مقاله می‌خوانید
ابراز امیدواری سخنگوی دولت برای رفع فیلتر یوتیوب و تلگرام
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، در روز ۲۴ بهمن در حاشیه‌ی جلسه‌ی هیأت دولت اعلام کرد که رفع فیلترینگ تلگرام و یوتیوب در دستور کار شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات قرار دارد. او ابراز امیدواری کرد که این اتفاق پیش از عید نوروز رخ دهد اما گفت:
«برای اینکه بدقول نشوم، قولی نمی‌دهم.»
مهاجرانی در ادامه توضیح داد که برخی پلتفرم‌ها تاکنون از فیلترینگ خارج شده‌اند و افزود:
«حکمرانی فضای مجازی لزوماً به‌معنای مسدودسازی نیست و در این مسیر وفاق و همکاری خوبی برای تحقق خواسته‌های مردم وجود دارد.»
او تأکید کرد که جلسات شورای عالی فضای مجازی تنها زمانی اعتبار دارند که با حضور رئیس‌جمهور برگزار شوند.
ابراز امیدواری سخنگوی دولت برای رفع فیلتر یوتیوب و تلگرام تا عید
رفع فیلتر یوتیوب و تلگرام؛ حقیقت یا دروغ همیشگی؟
طی سالیان گذشته در برهه های زمانی متفاوتی صحبت از رفع فیلتر پلفترم‌ها سر زبان ها افتاده بود اما دیدیم که چنین نشد!
دلیل اینکه یوتیوب و تلگرام از همان ابتدا فیلتر شدند و هیچ موقع رفع فیلتر نشدن(برعکس واتساپ و اینستاگرام که بعداز اعتراضات مردم در پی کشته شدن مهسا امینی فیلتر شد) چیست؟؟ چه چیزی مانع رفع فیلتر یوتیوب و تلگرام میشود؟؟
قبل از بررسی این مورد اجازه دهید یکی از شروط رفع فیلتر پلتفر هارو با دقت بیشتری بررسی کنیم…
شرط رفع فیلتر: الزام استقرار سرور در ایران و پیامدهای آن
یکی از مهم‌ترین شروط دولت ایران برای رفع فیلترینگ پلتفرم‌های خارجی، استقرار سرورها در داخل کشور است. این شرط به این معناست که پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، یوتیوب، تلگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار باید سرورهایی در ایران راه‌اندازی کنند تا داده‌های کاربران ایرانی به‌جای ذخیره شدن در سرورهای خارجی، در دیتاسنترهای داخلی قرار گیرند.
چرا دولت ایران بر این شرط تأکید دارد؟
دولت این اقدام را گامی در جهت حکمرانی فضای مجازی و افزایش امنیت داده‌های کاربران می‌داند. با ذخیره‌سازی اطلاعات در داخل کشور، مقامات قادر خواهند بود در صورت نیاز، به این داده‌ها دسترسی داشته باشند. همچنین، این امر باعث افزایش سرعت دسترسی کاربران ایرانی به پلتفرم‌های خارجی و کاهش وابستگی به اینترنت بین‌المللی میشود.
چالش‌های استقرار سرور در ایران
از دیدگاه شرکت‌های بزرگ فناوری، این شرط با استانداردهای بین‌المللی در زمینه حفظ حریم خصوصی کاربران مغایرت دارد. به‌عنوان مثال، تلگرام پیش‌تر از پذیرش این درخواست سر باز زد، زیرا ذخیره‌سازی داده‌ها در ایران می‌توانست زمینه نظارت بر فعالیت کاربران را فراهم کند. شرکت‌هایی مانند متا (مالک اینستاگرام و واتساپ) و گوگل نیز به‌سختی حاضر خواهند شد چنین شرطی را بپذیرند، چرا که امنیت داده‌ها و اعتماد کاربران برای آنها اولویت بالایی دارد.
تجربه کشورهای دیگر
برخی کشورها مانند چین، روسیه و ترکیه نیز قوانین مشابهی را برای کنترل فضای مجازی وضع کرده‌اند. چین، به‌عنوان نمونه، شرکت‌های خارجی را ملزم کرده که سرورهایشان را در داخل این کشور نگهداری کنند، اما این اقدام باعث محدودیت‌های گسترده‌ای برای کاربران شده است.
آینده رفع فیلترینگ در ایران
با وجود تأکید دولت بر استقرار سرورها در داخل کشور، بسیاری از کارشناسان معتقدند که پلتفرم‌های خارجی به‌سختی این شرط را خواهند پذیرفت. این موضوع می‌تواند رفع فیلترینگ برخی شبکه‌های اجتماعی را غیرممکن کند یا در نهایت به یک توافق محدود و مشروط منجر شود.
به نظر می‌رسد که تصمیم‌گیری نهایی درباره‌ی این شرط، تأثیر مستقیمی بر آینده اینترنت در ایران و میزان دسترسی کاربران به پلتفرم‌های جهانی خواهد داشت.
به زبان ساده: اگر سرورهای تلگرام، یوتیوب و سایر شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها در ایران قرارداده شود، دولت قادر خواهد بود پیام های شخصی کاربران را رصد کند.
که چنین اتفاقی برای فعالین حوزه سیاسی و ضد مذهب بسیار خطرناک است چرا که به سادگی هویت آنها فاش میشود و با مشکلات قانونی مواجه خواهند شد.
آیا تلگرام و یوتیوب رفع فیلتر خواهند شد؟
با توجه به محتوای موجود در یوتیوب و تلگرام—از مسائل سیاسی و مذهبی گرفته تا محتوای جنسی و پدوفیلی—رفع فیلتر این پلتفرم‌ها تنها در صورتی امکان‌پذیر خواهد بود که سرورهای آنها به داخل ایران منتقل شده و دولت به اطلاعات کاربران دسترسی داشته باشد.
با این حال، به دلیل تحریم‌های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی ایران، احتمال انتقال سرورهای یوتیوب و تلگرام به داخل کشور بسیار ضعیف است. البته در کشوری که با وجود منابع عظیم، برق جیره‌بندی میشود، هیچ چیز غیرممکن نیست!
عاقب اینترنت در ایران چه‌خواهد بود؟
همیشه معتقدم که تکنولوژی مانند یک رودخانه‌ی پرقدرت به جلو حرکت می‌کند و هر کسی که بخواهد جلوی آن را بگیرد، در نهایت غرق خواهد شد—مهم هم نیست که چه کسی باشد.
اگر امروز دولت جمهوری اسلامی دسترسی مردم را به اینترنت آزاد فراهم نکند (اینترنتی بدون فیلترینگ و نظارت حکومتی) فردا باید به دنبال راه‌های دیگری برای کنترل آن باشد. دیش‌های اینترنت ماهواره‌ای، پروکسی‌های غیرقابل شناسایی و تکنولوژی‌های جدید، همگی راه‌هایی هستند که مردم برای دور زدن محدودیت‌ها به آنها روی خواهند آورد.
واقعیت این است که فیلترینگ گسترده نه تنها دسترسی مردم به اطلاعات را محدود نمی‌کند، بلکه انگیزه‌ی بیشتری برای یافتن راه‌های جایگزین ایجاد می‌کند. تاریخ نشان داده که هیچ حکومتی نتوانسته جریان آزاد اطلاعات را برای همیشه متوقف کند، و در نهایت، این فناوری است که پیروز خواهد شد.
